พัฒนาการในวัยเด็กเป็นรากฐานสำคัญที่จะส่งผลต่อความสำเร็จและความสุขในชีวิตของเด็กๆ ในอนาคต หนึ่งในทักษะสำคัญที่ควรได้รับการพัฒนาตั้งแต่วัยเด็กคือ Executive Functions (EF) หรือทักษะการคิดเชิงบริหารจัดการ ซึ่งเป็นชุดทักษะทางสมองที่ช่วยให้เด็กๆ สามารถจัดการชีวิตประจำวัน ควบคุมอารมณ์ และมีสมาธิจดจ่อกับงานต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ในบทความนี้ ClickRobot จะมาอธิบายว่า EF คืออะไร พร้อมเสนอวิธีพัฒนา EF ให้ผู้ปกครองได้นำไปใช้กับลูกๆ เพื่อเสริมสร้างทักษะสำคัญนี้ตั้งแต่วัยเยาว์

EF คืออะไร?

EF หรือ Executive Functions คือ ทักษะการบริหารจัดการตัวเองที่ช่วยให้สามารถดำเนินชีวิตได้อย่างประสบความสำเร็จ โดยเป็นกระบวนการทางความคิดของสมองส่วนหน้าที่เกี่ยวข้องกับการควบคุม ความคิด อารมณ์ และพฤติกรรม ซึ่งช่วงอายุ 3-5 ปีเป็นช่วงวัยที่สำคัญสำหรับการพัฒนาทักษะ EF เนื่องจากเป็นช่วงที่สมองของเด็กมีการเจริญเติบโตและพัฒนาอย่างรวดเร็ว อย่างไรก็ตาม การพัฒนา EF เป็นกระบวนการต่อเนื่องที่สามารถส่งเสริมได้ตลอดช่วงวัยเด็กและวัยรุ่น จนถึงวัยผู้ใหญ่ตอนต้น 

EF มีความสำคัญต่อการดำเนินชีวิตอย่างมาก เนื่องจากเป็นทักษะที่ช่วยให้เด็กๆ เติบโตอย่างมีความคิด ใช้ชีวิตได้อย่างมีประสิทธิภาพ และมีแนวโน้มที่จะประสบความสำเร็จ

ทักษะ EF ประกอบด้วยทักษะใดบ้าง?

ทักษะ EF ประกอบด้วย 9 ทักษะ โดยแบ่งเป็นทักษะพื้นฐาน 3 ด้าน ได้แก่

1. ความจำเพื่อการใช้งาน (Working Memory)

ความสามารถในการจดจำ และประมวลข้อมูลจากสิ่งรอบตัว เพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันหรือยามที่ต้องการ

2. ความยืดหยุ่นทางความคิด (Cognitive Flexibility)

ความสามารถในการปรับเปลี่ยนความคิดและวิธีการทำงานตามสถานการณ์ เพื่อให้สามารถรับมือกับเหตุการณ์นั้นๆ ได้

3. การยั้งคิดไตร่ตรอง  ยับยั้งชั่งใจ (Inhibitory Control)

ความสามารถในการควบคุมความคิด อารมณ์ และพฤติกรรมของตนเอง

และประกอบไปด้วย 6 ทักษะขั้นสูง (Advanced) ได้แก่

4. การจดจ่อใส่ใจ (Focus / Attention) 

ความสามารถในการมีสมาธิจดจ่อกับงานหรือกิจกรรมที่กำลังทำ โดยไม่เสียสมาธิหรือว่อกแว่กง่ายๆ

5. การควบคุมอารมณ์ (Emotional Control) 

ความสามารถในการจัดการกับอารมณ์ความรู้สึกของตนเอง เพื่อให้สามารถรับมือกับสถานการณ์ต่างๆ ได้อย่างเหมาะสม

6. การประเมินตนเอง (Self-Monitoring) 

ความสามารถในการตรวจสอบและประเมินพฤติกรรมของตนเอง ว่ากำลังทำอะไรอยู่ พร้อมแก้ไขและพัฒนาตนเองให้ดียิ่งขึ้น

7. การวางแผนและจัดระบบดำเนินการ  (Plan / Organize) 

ความสามารถในการวางแผนอย่างเป็นขั้นตอนในการทำงาน และสามารถจัดลำดับความสำคัญเพื่อให้ทำงานได้สำเร็จ

8. การริเริ่มลงมือทำ (Initiating) 

ความสามารถในการเริ่มต้นทำงานหรือกิจกรรมด้วยตนเอง โดยไม่ต้องรอการกระตุ้นจากภายนอก กล้าคิดและกล้าทำ ไม่ผัดวันประกันพรุ่ง

9. ความมุ่งมั่นในเป้าหมาย (Goal-Directed Persistence) 

ความสามารถในการตั้งเป้าหมาย และดำเนินการด้วยความมุ่งมั่นอย่างต่อเนื่องจนประสบผลสำเร็จ แม้จะต้องเผชิญกับอุปสรรคหรือการเบี่ยงเบนความสนใจ

วิธีพัฒนา EF ที่น่าสนใจ

ในปัจจุบันวิธีพัฒนา EF มีหลายรูปแบบตั้งแต่การฝึกด้วยกิจกรรมวัตรประจำ ไปจนถึงกิจกรรมเสริม ซึ่งแต่ละกิจกรรมก็สามารถพัฒนาทักษะ EF ได้หลายด้าน โดยวิธีพัฒนา EF ที่น่าสนใจและสามารถทำได้ง่ายเป็นประจำทุกวัน ได้แก่ 

1. ให้เด็กๆ มีปฏิสัมพันธ์กับผู้คนรอบข้าง

ให้น้องๆ ได้มีการพูดคุย ทำกิจกรรมร่วมกับผู้คนรอบข้าง ทั้งพ่อ แม่ คุณครู และเพื่อน ให้น้องๆ ได้พบเจอสถานการณ์ต่างๆ ในชีวิตประจำวัน และได้ฝึกวินัยในชีวิตประจำวัน เช่น การเข้าแถว การต่อคิว 

2. ให้น้องทดลองทำสิ่งต่างๆ 

เปิดโอกาสให้เด็กๆ ได้ทดลองทำสิ่งใหม่ๆ ช่วยกระตุ้นความอยากรู้อยากเห็น ริเริ่มบางสิ่งที่อยากทำด้วยตัวเอง และฝึกการจดจ่อกับงานที่กำลังทำ

3. อ่านหนังสือ 

อ่านนิทานหรือเรื่องราวให้ลูกฟัง ให้เขามีสมาธิกับการรับฟัง รวมถึงได้จดจำเรื่องราว และสามารถนำไปใช้ในชีวิตประจำวันได้

4. เล่นบทบาทสมมุติ

การเล่นสมมติช่วยพัฒนาความยืดหยุ่นทางความคิด (Cognitive Flexibility) และความคิดสร้างสรรค์ รวมถึงทักษะทางสังคมและการควบคุมอารมณ์

5. วาดรูป

ให้เด็กๆ ได้วาดภาพอย่างอิสระ และอาจนำไปติดแสดงหรือกล่าวชมเชย เพื่อสร้างความภาคภูมิใจ กิจกรรมนี้ที่ช่วยกระตุ้นการจดจ่อ การริเริ่ม และความมุ่งมั่นทำตามเป้าหมายได้ดี

6. ต่อบล็อก ต่อเลโก้

กิจกรรมนี้ช่วยพัฒนาทักษะการวางแผน การแก้ปัญหา และความคิดเชิงตรรกะ ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนา EF สำหรับน้องๆ ที่อายุมากขึ้น อาจเพิ่มความพิเศษด้วยการเรียนเขียนโปรแกรมควบคุมหุ่นยนต์เลโก้

วิธีพัฒนา EF ยังมีอีกหลากหลายวิธี โดยอีกทางเลือกที่น่าสนใจ คือ คอร์ส Lego Robotics Coding มากมาย ที่ ClickRobot ภูมิใจนำเสนอ คอร์สที่ให้น้องๆ ได้ต่อเลโก้พร้อมกับเรียนเขียนโปรแกรมสั่งการ ซึ่งสามารถพัฒนาทักษะ EF ให้น้องๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น 

• พบเจอเพื่อนๆ ที่มีความสนใจสิ่งเดียวกัน ช่วยพัฒนาทักษะทางสังคมและการทำงานร่วมกับผู้อื่น
• ทดลองทำภารกิจต่างๆ ด้วยตัวเอง ฝึกความคิดริเริ่ม และการลงมือทำ
• ฝึกการแก้ไขปัญหาผ่านการเขียนโปรแกรม และการออกแบบหุ่นยนต์ พัฒนาทักษะการคิดเชิงตรรกะ และการแก้ปัญหา
• ฝึกความมุ่งมั่นจนบรรลุเป้าหมาย พัฒนาความอดทนและการทำงานให้สำเร็จ

การพัฒนา EF เป็นกระบวนการที่ต้องอาศัยเวลาและความต่อเนื่อง ผู้ปกครองมีบทบาทสำคัญในการสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเติบโตของทักษะเหล่านี้ โดยควรให้การสนับสนุนอย่างสม่ำเสมอและปรับกิจกรรมให้เหมาะกับวัยและความสนใจของเด็กแต่ละคน ทั้งกิจกรรมในชีวิตประจำวันและกิจกรรมเสริมล้วนมีส่วนช่วยพัฒนาทักษะ EF ของเด็กอย่างรอบด้านและมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ การเรียนเขียนโปรแกรมหุ่นยนต์ กับ ClickRobot เป็นอีกทางเลือกที่ช่วยเสริมพัฒนาการ EF ให้กับน้องๆ ได้อย่างสนุกสนานและมีประสิทธิภาพ

สนใจเรียนคอร์สแข่งขันหุ่นยนต์ LEGO กับ ClickRobot

ClickRobot คือ สถาบันเรียนต่อเลโก้ที่ใช้หลักสูตรการสอนจากประเทศเดนมาร์ก ซึ่งเป็น 1 ใน 3 ประเทศที่มีระบบการศึกษาดีที่สุดในโลก โดยเน้นการเรียนรู้ผ่านการเล่น ช่วยให้เด็กมีความฉลาดทางปัญญาไปพร้อมๆ กับความฉลาดทางอารมณ์ 

โดยคอร์สเรียน Robot ที่ ClickRobot สามารถเรียนได้ตั้งแต่อายุ 4-18 ปี มีทั้งคอร์สภาษาไทยและภาษาอังกฤษ รวมถึงคอร์สแข่งขันหุ่นยนต์ สอนโดยครูผู้มีประสบการณ์และมีความเชี่ยวชาญเฉพาะทาง อีกทั้งยังมีให้เลือกเรียนมากกว่า 30 สาขา ทั่วประเทศไทย

ติดต่อได้ที่

Website: https://clickrobotengineer.com/ 

Facebook: ClickRobot Engineer Learning Center  

Line OA: @clickrobot

Call: 089-482-8131 หรือ 02-2152528